Avrupa Birliği pandemi sonrası kurtarma fonu kapsamında Polonya'ya 6,3 milyar euroluk ödeme yaptı. Polonya için ayrılan fon, ülkede demokrasi ve hukukun üstünlüğüne yönelik kaygılar nedeniyle uzun zamandır bekletiliyordu.
Polonya hükümeti ve Avrupa Birliği (AB) yetkilileri tarafından yapılan açıklamada, Polonya'nın bloke edilen 6,3 milyar euroluk ödemeyi pazartesi günü aldığı bildirildi. Bunun, Polonya'nın bugüne dek AB'den tek seferde aldığı en büyük meblağ olduğu belirtildi.
AB daha önce, Polonya'da bir önceki hükümetin yargıda yaptığı değişikliklerin demokratik denge ve denetleme mekanizmalarını ihlal ettiğini söylemiş ve ödemeyi bloke etmişti.
Avrupa Komisyonu o dönemde Polonya'nın fonları alabilmesi için yargının bağımsızlığını garanti altına alacak bazı "kilometre taşlarını" yerine getirmesi gerektiğini söylemişti.
Ülkede söz konusu gerileme, Polonya'yı sekiz yıl üst üste yöneten, yargı üzerindeki siyasi kontrolü genişleten ve mahkemeleri "sadık" kişilerle dolduran geniş kapsamlı reformlara öncülük eden aşırı sağcı parti Hukuk ve Adalet'e (PiS) atfedildi.
İçlerinde en tartışmalısı, Yüksek Mahkeme'nin disiplin dairesine, yargıçları kararlarının içeriğine göre cezalandırma yetkisi veren değişiklik oldu.
Değişiklikler Brüksel ile Varşova arasında uzun süren bir anlaşmazlığa yol açtı ve Avrupa Adalet Divanı'nın (AAD) reformu iptal eden dönüm noktası niteliğindeki kararıyla sonuçlandı.
Ancak ülkenin kurtarma fonundaki payı olan 34,5 milyarlık euro düşük faizli kredi ve 25,3 milyarlık euro geri ödemesiz hibe, Donald Tusk Başbakan olarak PiS döneminde yapılan değişiklikleri geri almak için yasa tasarısı hazırlamaya başlayıncaya kadar donduruldu.
Avrupa Komisyonu, Tusk hükümetinin yargı bağımsızlığını yeniden tesis etmek üzere dokuz maddelik bir "eylem planı" sunmasından ve yargıçlar aleyhine açılan haksız davaların durdurulmasını öngören bir bakanlık emrini kabul etmesinden günler sonra, şubat ayı sonunda para üzerindeki blokeyi resmen kaldırdı.
'Bu sadece bir başlangıç'
Komisyon, Varşova'nın girişimlerini, yargı ile ilgili iki kapsayıcı koşulu ya da "süper kilometre taşlarını" karşılamak ve Polonya'nın bloğun 750 milyar euroluk ortak potası altındaki ödemeleri kademeli olarak almasına izin vermek için yeterli buldu.
Bu hamle, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, hava kirliliğiyle mücadele ve tarımsal üretimin modernizasyonu için ayrılan 3,6 milyar euro kredi ve 2,7 milyar euro hibeden oluşan 6,3 milyar euronun ödenmesinin önünü açtı.
Polonya şimdiye kadar sadece 5,1 milyar euro tutarında "ön finansman" almıştı ancak bu da herhangi bir şarta bağlı olmaksızın ve her üye ülke için aynı şekilde yapılmıştı.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, pazartesi günü yaptığı açıklamada "Polonya için önemli bir gün. Bu sadece bir başlangıç." şeklinde konuştu.
Başbakan Tusk ise, "İyi iş birliği sonuç getirir." dedi.
Polonya'nın bölgesel politikadan sorumlu bakanı Katarzyna Pełczyńska ise söz konusu meblağı "üyelik tarihimiz boyunca AB'den yapılan en büyük transfer" olarak nitelendirdi.
Varşova'nın bu yıl 23 milyar euro daha almak için iki talepte daha bulunması bekleniyor. Tüm ödemeler yatırım ve projelerin tamamlanmasına bağlı olacak ve Tusk'ın yargı planlarında bir aksaklık yaşanması halinde durdurulabilecek.
"Eylem planı" kapsamındaki dokuz yasa tasarısının, siyasi olarak PiS partisi ile aynı çizgide olan ve geçmişte veto yetkisini kullanarak başkanlık imtiyazını ihlal ettiğini düşündüğü yasaları engelleyen Cumhurbaşkanı Andrzej Duda'nın imzasını taşıması gerekiyor.
Görevden ayrıldığından bu yana PiS yetkilileri Avrupa Komisyonu'nu siyaset yapmakla ve hükümet değişikliğini gerçekleştirmek için parayı alıkoymakla suçuyor.
